Benz, Daimler, Maybach - założę się, że kiedy zapytam was o początki motoryzacji, padnie jedno z tych trzech nazwisk. To się nazywa niemiecki marketing! Prawda jest taka, że mimo niewątpliwych sukcesów, w pierwszych latach rozwoju motoryzacji, Niemcy ustępowały pola prawdziwej europejskiej potędze. Była nią Francja. Pierwszy sprawny, kierowany samojazd wcale nie był trzykołowcem Carla i Berthy Benz. Wymyślono go znacznie wcześniej i służył do holowania armat. Wehikuł ten, autorstwa niejakiego Nicolasa-Josepha Cugnota, wyjechał na gościńce już w 1769 roku. Dwa lata później zapisał się w historii motoryzacji jako sprawca pierwszego wypadku drogowego, niszcząc kamienny mur. Dopiero sto lat później na scenę wszedł Carl Benz, który w 1886 roku opatentował swojego spalinowego trzykołowca. Ten ruch sprawił, że jest on uważany za ojca pierwszego samochodu. Tymczasem, pierwszy spalinowy trzykołowiec, pojawił się dwa lata wcześniej… we Francji.

Przełom XIX i XX wieku był w tym kraju okresem prawdziwego boomu motoryzacyjnego. To nad Sekwaną wymyślono pierwsze wystawy samochodowe. Tam też odbywały się pierwsze testy dziennikarskie nowych pojazdów, w których już wtedy brali udział nawet dziennikarze z Warszawy. Od końca XIX wieku francuskie samochody eksportowane były na cały świat, a zastosowane w nich rozwiązania, kopiowane masowo w odległych terytorialnie konstrukcjach.

W całym kraju wyrastały jak grzyby po deszczu kolejne warsztaty i manufaktury. Do wyścigu dołączali też wielcy producenci, taktując samochód jako możliwość dalszej dywersyfikacji gamy produktowej. Na ryku utrzymały się po dziś dzień dwie: Peugeot i Renault. Obie pokazały swoje pierwsze samochody pod koniec lat 80. XIX wieku, walcząc z silną już wówczas i cenioną konkurencją, taką jak na przykład De Dietrich, budująca przemysłowo – handlową potęgę od 1684 roku, która swój pierwszy automobil zaprezentowała w 1897 roku, czyli sławny Hotchkiss. Firma znana bardziej z produkcji dział, karabinów i pojazdów pancernych, wytwarzała też – w latach 1903 – 1955, bardzo udane samochody osobowe.

A kto z Państwa pamięta markę De Dion Bouton? Pierwsze skrzypce grał w niej niezwykle zdolny markiz de Dion. Autor nowoczesnego, benzynowego silnika z jednym cylindrem, czy słynnej osi „De Dion”, stosowanej jeszcze do niedawna na przykład w Alfach Romeo. Albo taki... Panhard et Levassor. Założony w 1887 roku, pozostawił nam po sobie różne ciekawe innowacje. Pedał sprzęgła, znana także współcześnie, łańcuchowa skrzynia biegów, a także umieszczona z przodu chłodnica. No i słynny Drążek Panharda, czyli przez lata obowiązkowy element większości zawieszeń.

Świat zapomniał także o kimś takim, jak Marius Berliet. Dobra – może niektórzy Polacy pamiętają jeszcze sławne autobusy, produkowane w Polsce na licencji tej francuskiej firmy, a niektórzy junacy OSP stare francuskie wozy strażackie tej marki, ale – to wszystko. Ten katolicki ortodoks, który swój pierwszy samochód pokazał w 1900 roku, przez dziesięciolecia budował sobie we Francji opinię mistrza prostych, a zarazem bardzo niezawodnych pojazdów. Jako jeden z pierwszych zastosował w swoich konstrukcjach metalową ramę, a w 1907 roku zbudował pierwszą ciężarówkę. Już przed I wojną światową firma z Lyonu była prawdziwym potentatem. W jej ofercie znajdowały się samochody osobowe i użytkowe o mocach od 8 do imponujących wówczas 60 KM. Główne modele miały czterocylindrowe silniki o pojemnościach 2412 cm³ i 4398 cm³. Istniał także istny gigant - sześciocylindrowy silnik o pojemności aż 9500 cm³.

Wymierny sukces przyniosły Berlietowi zamówienia dla francuskiej armii. Dziennie oddawał wojsku nawet 40 pojazdów. Przede wszystkim sławnych modeli CBA, które stały się motoryzacyjnym symbolem I Wojny Światowej. To właśnie one przywiozły, wraz z „Błękitną Armią” w 1920 roku, niepodległość między innymi na Pomorze.

Po wojnie Berliet postanowił przestawić się głównie na ciężarówki i samochody dostawcze. Samochody osobowe stanowiły od końca lat 20. margines mocy przerobowych. Mimo to uchodziły za wygodne, nowoczesne i solidne. Z czasem – pod koniec lat 30. całkowicie z nich zrezygnował. W latach 70. Berliet trafił pod zarząd Renault, aby dziesięć lat później ostatecznie zniknąć. Chociaż – nie do końca. Auta tej marki są cenione przez znawców stąd można je oglądać w wielu muzeach. W Polsce pozostało kilka zabytkowych i na szczęście otoczonych opieką Berlietów PR 100, zmontowanych w Jelczu i kilkadziesiąt Jelczy – Berlietów PR 110. Jednym z nich dysponuje flota Gdańskich Autobusów i Tramwajów. Mamy też w kraju z pewnością przynajmniej kilkanaście wozów strażackich Berlieta, ciągle używanych przez OSP, oraz kilka samochodów osobowych i lekkich ciężarówek tego producenta. W Trójmieście jest jedna z nich. Bardzo ciekawa, bo skatalogowana w inwentarzu fundacji Berlieta. To model 944 camionette. Oryginalna fabryczna półciężarówka. Powstało ich zaledwie 300, a poza tą „naszą” znana jest jeszcze tylko jedna taka półciężarówka, która pojawia się czasami na zlotach w Niemczech. I to jest prawdziwy dinozaur!