Podróż wyobraźni

5. Nagroda Literacka Podróż Hestii

Krzysztof Nowosielski
To już pięć lat, odkąd Nagroda Literacka Podróż Hestii wyróżnia autorów i autorki literatury dla dzieci i młodzieży, wskazując tytuły, które mogą stać się współczesną klasyką. Podczas tegorocznej gali w siedzibie ERGO Hestii triumfował Marcin Szczygielski, nagrodzony za „Makabramę” – trzeci tom cyklu o rodzie czarnowidzów.

Kiedy w 2021 roku Fundacja Artystyczna Podróż Hestii wraz z Fundacją Wisławy Szymborskiej ogłaszały pierwszą edycję konkursu, wiele osób traktowało go jak ciekawą inicjatywę sponsorską. Pięć lat później nikt nie ma wątpliwości, że Literacka Podróż Hestii stała się ważnym punktem na kulturalnej mapie Polski. To nagroda z misją – jej celem jest nie tylko wyróżnianie wartościowych książek dla dzieci i młodzieży, lecz także kształtowanie czytelniczych gustów i wskazywanie tytułów, które mogą na stałe wejść do kanonu współczesnej klasyki.

Tym, co odróżnia Literacką Podróż Hestii od innych wyróżnień, jest włączenie młodych czytelników w proces wyboru. Działa tu Młodzieżowa Rada Literacka, złożona z uczniów sopockiej szkoły podstawowej. To oni czytają nominowane książki, dzielą się opiniami, a ich głos traktowany jest poważnie. Dzięki temu nagroda nie zamienia się w akademickie rozstrzygnięcie, lecz pozostaje żywa i autentyczna.

Krzysztof Nowosielski

Pięć książek, pięć światów

W jubileuszowej edycji do finału trafiło pięć bardzo różnych książek. „Rybie oko” Dominiki Słowik to przejmująca opowieść o relacji matki i córki, bez literackiego upiększania, za to z ogromną emocjonalną siłą. „Same dobre wróżby” Saszy Hady wciągają w refleksję nad światem cyfrowym i pytają, jak wyglądają nasze relacje, gdy znamy się wyłącznie przez ekran. Z kolei „Kosma, Kopacz i leśna szkoła. Trudne początki” Agnieszki Misiak to historia pełna humoru, dziecięcych dialogów i sytuacji, w których każdy dorosły odnajdzie własne doświadczenia. „Chłopiec z lasu” Cezarego Harasimowicza podejmuje ważny społecznie temat migracji, opowiadając o nim w sposób zrozumiały dla młodych czytelników, przez pryzmat przyjaźni i spotkania z Innym.

Na tle tej różnorodnej piątki „Makabrama” Marcina Szczygielskiego okazała się pozycją najbardziej kompletną – literacko dopracowaną, a jednocześnie niezwykle angażującą. To trzeci tom cyklu o rodzie czarnowidzów, książka, która balansuje między przygodą a refleksją i nie boi się stawiać młodym czytelnikom trudnych pytań.

Werdykt jurorów

Kapituła nagrody, w której zasiedli Michał Rusinek, Joanna Olech, Maciej Wojtyszko, Maria Strzelecka, dr Katarzyna Kasia i Artur Borowiński, podkreślała zgodnie, że Marcin Szczygielski nie zaniża poprzeczki. Jego książka bawi i wciąga, ale równocześnie prowokuje do myślenia i daje przestrzeń na samodzielne interpretacje. To literatura, która potrafi być i lekka, i wymagająca zarazem – a więc dokładnie taka, jakiej potrzebuje młody czytelnik w XXI wieku.

Wręczenie nagrody w wysokości 50 tysięcy złotych było momentem kulminacyjnym wieczoru. Burza oklasków i entuzjastyczne reakcje młodych jurorów z Rady Literackiej potwierdziły, że wybór był trafiony

Krzysztof Nowosielski

Badania, które otwierają oczy

Nowym elementem tegorocznej edycji było przedstawienie wyników badań czytelnictwa w grupie wiekowej 10–15 lat. To pierwsze w Polsce tak szeroko zakrojone badanie pokazujące, po jakie książki sięgają młodzi ludzie, co ich przyciąga, a co zniechęca do lektury.

- Nagroda Literacka Podróż Hestii od pięciu lat promuje książki dla dzieci i młodzieży. Nieprzypadkowo zdecydowaliśmy się ogłosić wyniki badań właśnie teraz, podczas jubileuszowej edycji. Dzięki nim dowiadujemy się, co naprawdę porusza młodych czytelników i jak sprawić, by książka była dla nich równie naturalnym wyborem jak smartfon. To wiedza, która pozwoli nam jeszcze lepiej wspierać autorów, wydawców, nauczycieli i bibliotekarzy w pracy z literaturą młodzieżową – mówiła na gali Maria Rosa, prezeska Fundacji Artystyczna Podróż Hestii i dyrektorka PR ERGO Hestii.

To zdanie dobrze oddaje istotę przedsięwzięcia: nagroda nie jest tylko laurką dla autorów, ale także narzędziem zmiany – impulsem, by literatura młodzieżowa była traktowana z należytą powagą.

Krzysztof Nowosielski

Literatura, która zostaje

Gala miała charakter elegancki, ale pozbawiony sztucznego zadęcia. Goście – od autorów i wydawców, przez pedagogów i krytyków, aż po dzieci z sopockiej Rady Literackiej – rozmawiali ze sobą swobodnie, dzielili się opiniami, wymieniali doświadczenia. To właśnie ten wymiar – integracyjny i inspiracyjny – sprawia, że Literacka Podróż Hestii jest czymś więcej niż literackim konkursem. Jego znaczenie wykracza daleko poza sam event – buduje prestiż literatury młodzieżowej, wspiera twórców i przypomina, że książka dla nastolatka to nie towar drugiej kategorii, ale równoprawne dzieło sztuki.