W Zbrojowni Sztuki w Gdańsku odbyła się XVI edycja Ogólnopolskiej Wystawy Najlepszych Dyplomów Artystycznych Akademii Sztuk Pięknych. Do konkursu zakwalifikowano prace dyplomowe z 2024 roku i wybrano z nich 16 laureatów, którzy zaprezentowali projekty w takich dziedzinach jak malarstwo, grafika, rzeźba, ceramika, fotografia czy intermedia. Na łamach „Prestiżu” prezentujemy najważniejsze prace tegorocznych laureatów.

Zgromadzenie w jednym miejscu najlepszych dyplomów artystycznych z całej Polski to ogromne wyzwanie organizacyjne. A mimo to się udało i uroczysta gala odbyła się w połowie lipca w murach Instytutu Kultury Miejskiej w Gdańsku, natomiast wystawa tradycyjnie miała miejsce w Zbrojowni Sztuki. Ilość uczestników biorących udział w wydarzeniu to dowód na to, że sztuka młodego pokolenia ma się znakomicie. Wybór laureatów nie był łatwy – jury stanęło przed zadaniem ocenienia projektów, reprezentujących różne techniki, postawy twórcze i kierunki myślenia o sztuce.

– Zdecydowanie było trudno. Nie dlatego, że zabrakło jakości – wręcz przeciwnie – mówi Adam Świerżewski, rektor ASP w Gdańsku. – Poziom był bardzo wysoki, a różnorodność form i koncepcji nie ułatwiała wyboru. Porównywaliśmy prace operujące zupełnie innymi środkami – od projektów społecznych, przez multimedia, po klasyczne formy malarskie czy rzeźbiarskie. Jury musiało nie tylko ocenić poziom warsztatu, ale też uważnie wsłuchać się w intencje.

Co roku wystawa towarzysząca konkursowi daje wgląd w to, czym żyją i jak myślą młodzi artyści – to barometr nastrojów, tematów społecznych, osobistych doświadczeń i nowych środków wyrazu. Jak jest w tym roku? Czym żyją młodzi?

– Myślę, że w tegorocznych dyplomach najmocniej wybrzmiewa potrzeba mówienia własnym głosem. Widać bardzo dużą wrażliwość – zarówno społeczną, jak i osobistą. Często są to prace, które dotykają tematów tożsamości, ciała, pamięci, relacji z otoczeniem – i nie boją się form eksperymentalnych. To, co mnie osobiście cieszy, to fakt, że młoda sztuka nie szuka dziś jednego stylu czy wspólnego mianownika. Jest bardzo różnorodna, świadomie niejednoznaczna – dodaje rektor.

Nagroda Rektorów (28 000 zł)

Nagroda Galerii Przypływ (indywidualna wystawa)

Kacper Wiatrak

„Duchy”

Promotorzy: dr hab. Aleksandra Janik, prof. ASP; dr hab. Tomasz Pietrek, prof. ASP; dr hab. Łukasz Huculak, prof. ASP

Kierunek: grafika, Akademia Sztuk Pięknych we Wrocławiu

Opowieść o dzieciństwie autora przybiera formę gry w skojarzenia. Zawieszone w notatkach myśli rekonstruują się w spreparowanych malarskich i kartonowych pamiątkach, zestawionych w pary. Osiem zestawień – obrazów i obiektów – przywołuje dawne historie i stany emocjonalne, wzajemnie wymieniając się znaczeniami. Tworzą one pełny kontekst odczuwania, pozwalając powrócić do scen i osób z przeszłości. W rezultacie powstaje cykl opowiadający o dorastaniu, pożegnaniach i poszukiwaniu tożsamości. Dyplom projektowy to graficzna podróż przez Serwis – galerię i pracownię współtworzoną przez kolektyw Zbiór.

Nagroda Rektorów (20 000 zł)

Artur Wieczerzyński

„W rozliczu los dziczy rozdziawia”

Promotor: prof. dr hab. Grzegorz Sztwiertnia

Kierunek: malarstwo, Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie

Praca opowiada o nawiązywaniu relacji z nieznaną wcześniej, rodzinną ziemią – przestrzenią wykarczowaną trzynaście lat temu przez intruzów. Artysta wkracza w ten obszar, traktując go jako enklawę zdarzeń, którym chce się przyjrzeć i przeciwdziałać dalszemu wyzyskiwaniu miejsca. Obserwuje dialog śladów i znaków obecności: ludzkiej, zwierzęcej oraz tej wynikającej z ciągów przyczynowo-skutkowych. W pracy korzysta z fotopułapki, pozwalającej na bieżący podgląd, dokumentuje tropy w fotografii, a ich znaczenia przetwarza w malarstwie – traktowanym jako medium obecności i procesu.

Nagroda Marszałka Województwa Pomorskiego (10 000 zł)

Nagroda Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie (indywidualna wystawa)

Nagroda Artinfo (indywidualna wystawa)

Anna Maria Zuzela

„Imago”

Promotorzy: dr hab. Witold Stelmachniewicz, dr Marta Antoniak

Kierunek: malarstwo, Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie

Artystka przedstawia w pracy kobiece dojrzewanie, ujęte w metaforycznej strukturze czterech stadiów życia motyla: jaja, gąsienicy, poczwarki oraz tytułowego imago. Narracja prowadzi przez doświadczenia cielesności – od społecznie ukształtowanej wizji kobiecości i macierzyństwa, przez izolację i rozpad formy, aż po duchowe odrodzenie. Ciało przestaje pełnić funkcję narzędzia oceny – staje się przestrzenią doświadczenia i przemiany. W finale pojawia się wolność: ciche, lecz radykalne wyzwolenie się z narzuconych ról i odzyskanie siebie. Obrazy i obiekty tworzą spójną całość z tekstem pisemnym, wspólnie budując historię Antoniny.

Nagroda Prezydent Miasta Gdańska (10 000 zł)Nagroda Specjalna Instytutu Somaesthetics and the Arts Center Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (3 000 zł)

Nina Żabierek

„Rouge allure 224”

Promotorki: dr Aneta Grzeszykowska, dr hab. Piotr Skiba, dr hab. Aleksandra Knaflewska

Kierunek: fotografia, Akademia Sztuki w Szczecinie

Praca o ciele, tabu i emocjach. Staje się początkiem dialogu o chorobie jako unikatowym zasobie – źródle doświadczenia i istnienia. W połączeniu ze sztuką staje się potężnym narzędziem, przekształcającym percepcję. Tworzona w ten sposób nowa rzeczywistość nie oddziela już „ja” od „innego”, „zdrowego” od „chorego”, ciała od umysłu, człowieka od innych istot żywych. Zamiast narcystycznej obsesji na punkcie „doskonałego” ciała, autorka proponuje akceptację, troskę i wzajemną uważność – uznanie kruchości ciała jako organicznego, nieodłącznego elementu życia.

Nagroda Prezydentki Miasta Sopotu (10 000 zł)

Blanka Kamińska

„Chokokukadō – droga rzeźbiarza”

Promotor: prof. dr hab. Mariusz Białecki

Kierunek: rzeźba, Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku

Chokokukadō to zbiór siedmiu wartości (uczciwość, odwaga, współczucie, szacunek, szczerość, honor i wierność) inspirowanych tradycyjnym kodeksem etycznym samurajów Bushidō, odnoszących się do praktyki twórczej. Jego istotę najlepiej oddaje parafraza myśli Roberta Pirsiga: „W rzeczywistości nie pracujesz nigdy nad rzeźbą, lecz nad samym sobą. Rzeźba, która wydaje się być na zewnątrz ciebie, i osoba, która wydaje się być wewnątrz ciebie, nie są odrębnymi bytami. Wspólnie oddalają się od doskonałości lub się do niej zbliżają”.

Nagroda Prezydenta Miasta Gdyni (8 000 zł)

Paweł Stefaniak

„SPAM”

Promotorka: dr hab. Joanna Kaiser-Plaskowska, prof. ASP

Kierunek: grafika, Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie

Eksperyment artystyczny badający strategie twórcze, funkcjonowanie świata sztuki oraz samo pojęcie autorstwa. W oparciu o koncepcje pseudonimu i heteronimu autor stworzył pięcioro fikcyjnych artystów – z własnymi biografiami, językiem wizualnym i dorobkiem. Postaci te brały udział w wystawach, zdobywały nagrody, a niekiedy były nawet odgrywane przez aktorów. Zamiast wycofywać się w obliczu nadmiaru bodźców, autor je wyolbrzymia. Zamiast jednego „produktu” – proponuje pięć. Zamiast godzić się na uproszczoną, jednoznaczną tożsamość artystyczną sprowadzoną do statementu i estetycznego znaku – świadomie rozszczepia własną osobowość, by móc opowiedzieć więcej. To akt buntu i jednocześnie próba zachowania twórczej wolności.

Nagroda Krytyków (10 000 zł)

Klaudia Figura

„Gorzkie serce. Analiza sentymentalna źródeł resentymentu”

Promotor: dr Witold Modrzejewski

Kierunek: grafika artystyczna, Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu

Projekt podejmuje temat awansu społecznego - tego, którego część osób realnie doświadczyła, a inni mogli jedynie obserwować go z dystansu, przez ekran telewizora na początku lat 90. i 00. Uczucie nieuchwytności tego, co miało być „na wyciągnięcie ręki”, stanowi główną oś narracyjną pracy. Sentymentalna opowieść rozgrywa się na styku wiejskich peryferii, gdzie dorastała artystka, oraz miast – symboli sukcesu i obiektów aspiracji w dominującym dyskursie neoliberalnego kapitalizmu.

Wyróżnienie honorowe krytyków

Nagroda Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia (indywidualna wystawa)

Jakub Kostewicz

„Sztuki sceniczne”

Promotor: prof. dr hab. Maciej Ćwiek

Kierunek: animacja, Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu

W tym projekcie artysta opowiada o wpływie dragowego alter ego na własną tożsamość. Towarzysząca dragowi autokreacja otworzyła przestrzeń do ekspresji queerowości w sposób, który wcześniej był dla niego niedostępny. Z czasem pojawiła się jednak zależność – poczucie spełnienia towarzyszyło mu wyłącznie w dragu, podczas gdy na co dzień ukrywał swoją odmienność przed światem zdominowanym przez heteronormę. Rozdźwięk między sobą „prawdziwym” a wykreowanym pogłębiał frustrację, która długo nie miała ujścia.

Nagroda Gdańskiej Galerii Miejskiej (indywidualna wystawa)

Nagroda OmenaArt Foundation w postaci rezydencji artystycznej na Malcie

Iga Niewiadomska

„Drzemka”

Promotor: dr Wojciech Bąkowski

Kierunek: sztuka mediów, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie

Drzemka to karykatura snu – płytki, przejściowy stan zawieszony między jawą a snem. Cykl obiektów i gipsowych reliefów zaprezentowany na wystawie dyplomowej to próba uchwycenia tego efemerycznego doświadczenia. Figury czasu – zegary, budziki, wahadła – oraz widmowe scenografie odtwarzają zniekształcony świat widziany przez półprzymknięte powieki. Transmitowane wideo, ukazujące pobliski relief, naśladuje logikę marzenia sennego – jego rytm, powtórzenia i nieciągłości. Wszystkie prace prezentowane są w ciszy i półmroku – jak w muzeum trwającej właśnie drzemki.

Nagroda Krupa Art Foundation (indywidualna wystawa)

Nagroda Specjalna Instytutu Somaesthetics and the Arts Center Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (3 000 zł

Jacek Janaszkiewicz

„48 godzin”

Promotorzy: prof. dr hab. Kamil Kuskowski, dr hab. Piotr Skiba

Kierunek: sztuka mediów, Akademia Sztuki w Szczecinie

Instalacja poruszająca temat zdrowia psychicznego oraz ambiwalencji farmakoterapii. Centralnym elementem jest biała, tapicerowana ściana z 48 wizjerami, przywołująca skojarzenia z izolatką – przestrzenią odosobnienia i zamknięcia. Przez wizjery widoczny jest neon, którego napis zmienia się z „lek” w „lęk”, symbolicznie ukazując cienką granicę między procesem leczenia a potencjalnym zagrożeniem. W jednym z wizjerów odtwarzany jest film z udziałem autora, przedstawiający klaustrofobiczną samotność i cierpienie osoby zmagającej się z chorobą psychiczną.