Festiwal Szekspirowski to międzynarodowa impreza teatralna odbywająca się co roku w Gdańsku. Program wydarzenia uwzględnia najciekawsze produkcje szekspirowskie.

- Od 28 lat pokazujemy najlepsze spektakle z Polski i ze świata. Co roku sprawdzamy aktualność szekspirowskich tez i to jak tego wielkiego pisarza interpretują kolejne pokolenia artystów – tymi słowami zainaugurowała Festiwal Agata Grenda, Dyrektorka Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego.

„A niech się głowy toczą”

Na uroczystej gali otwarcia nie zabrakło znamienitych gości i przedstawicieli lokalnych samorządów. Jednym z przemawiających był Marszałek Województwa Pomorskiego, Mieczysław Struk, który odwołał się do motta tegorocznej edycji Festiwalu.

- Motto 28. Festiwalu „A niech się głowy toczą” dowodzi, że sztuka Szekspira jest aktualna i uniwersalna. Nawiązuje do idei chaosu i niepewności, która towarzyszy nam w dzisiejszych czasach. Świat kręci się coraz szybciej. Słowa takie jak wojna i kryzys odmieniane są przez wszystkie przypadki każdego dnia. Doświadczamy gwałtownych zmian społecznych i klimatycznych, trudnych do przewidzenia ustrojowych i ekonomicznych konsekwencji także decyzji politycznych. Skutki bywają niezwykle niebezpieczne dla jednostek, ale także dla całych społeczności. Ważne jest, aby potrafić się sprzeciwić złu i walczyć o lepsze jutro – podsumował Mieczysław Struk.

Z marzeń i determinacji

Początki Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego wspomniała Wiceprezes Theatrum Gedanense, Justyna Limon, przywołując historię założyciela GTS Jerzego Limona. Marzył on o przywróceniu światu zapomnianej historii swojego miasta związanej z Gdańskim Teatrem Elżbietańskim i to marzenie wcielił w życie.

- Czwartym filarem naszego mitu założycielskiego była determinacja. I tak z marzenia Jerzego Limona o rekonstrukcji pierwszej polskiej sceny teatralnej, które przerodziło się w piękną inicjatywę obywatelską, powstał ten oto teatr – powiedziała Justyna Limon.

Różnorodny program

W tegorocznym programie nie zabrakło światowej reprezentacji. Pojawiły się spektakle z Peru, Ukrainy, Wielkiej Brytanii, Rumunii, Włoch, Chorwacji. Jeden z nich to wyczekiwany „Hamlet” w reż. Declana Donellana, cenionego brytyjskiego reżysera filmowego i scenicznego, zdobywcy Złotego Lwa na Festiwalu w Wenecji za całokształt twórczości, znanego m.in. z filmu "Uwodziciel", w którym wystąpili m.in. Robert Pattinson i Uma Thurman. Jego "Hamlet" grany przez rumuński Teatru Narodowego to postać rozpaczliwie poszukująca sensu. Spektakl powstał w ramach Sezonu Kulturalnego Rumunia-Polska 2024-2025.

Oprócz znanych nazwisk nie zabrakło także młodych twórców, dla których to coroczne wydarzenie to okazja do pokazania swoich umiejętności.

- Na tegoroczny Festiwal Szekspirowski zaprosiliśmy nie tylko najwybitniejszych twórców z kraju i zagranicy, ale również wielu debiutujących reżyserów. Gdański Teatr Szekspirowski stał się bowiem taką przestrzenią rozwoju talentów, ale też inspiracją dla młodych twórców przygotowujących szekspirowskie produkcje teatralne. Dlatego tak bardzo się cieszymy, że podczas tegorocznego Festiwalu będzie aż 10 premier, że aż 30 zespołów zgłosiło się do konkursu Szekspir-Off, ale również 20 zgłoszeń do Konkursu Nowego Yoricka - Zbigniew Canowiecki, Przewodniczący Rady Programowej GTS.

Młodzieżowa inauguracja

Po raz na otwarcie pokazano spektakl młodzieżowy - nową produkcję Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego - „Burza. Prequel” Maliny Prześlugi, w reż. Joanny Zdrady. To wybór nieprzypadkowy.

- Wydaje nam się bowiem, że w polskim teatrze jest jeszcze bardzo wiele do zrobienia pod względem widzów, którzy nie są już dziećmi, ale jeszcze nie są dorosłymi. „Burza.Prequel” to wielowątkowa opowieść dla młodego widza o dojrzewaniu, poszukiwaniu własnej drogi, sile przyjaźni, potrzebie wolności oraz relacji z rodzicami – opowiada Agata Grenda.

Prequel wydarzeń znanych z dramatu Wiliama Szekspira koncentruje się wokół postaci z „Burzy”, które obserwujemy od momentu ich pierwszego pojawienia się na wyspie. Z tą różnicą, że to, co w oryginalnym dramacie zamyka się zaledwie w kilku zdaniach, tutaj wysuwa się na pierwszy plan i wypełnia cały spektakl. I, choć powstał on z myślą o młodszych widzach, także i dorośli dobrze się przy nim bawią.

Złoty Yorick

Festiwal Szekspirowski to także rozpoznawalne nagrody. Najważniejsza z nich to Złoty Yorick za najlepszą polską inscenizację dzieł dramatycznych Williama Szekspira oraz utworów inspirowanych jego dziełami. Konkurs odbywa się nieprzerwanie od 1994 roku i stanowi swoiste podsumowanie polskich szekspirowskich realizacji danego sezonu artystycznego. Zwycięski teatr otrzymuje statuetkę Złotego Yoricka i nagrodę pieniężną w wysokości 40 000 zł. W tym roku powalczyło o nie pięciu finalistów: „Sen nocy letniej” (reż. Jan Klata) Teatru Nowego w Poznaniu, „Makbet” (reż. Paweł Palcat) Bałtyckiego Teatru Dramatycznego w Koszalinie, „Makbet. Głosy z ciemności” (reż. Aneta Adamska-Szukała) Teatru Przedmieście w Rzeszowie, „Wszystko dobre, co się dobrze kończy” (reż. Szymon Kaczmarek) Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu i „Burza. Regulamin wyspy” (reż. Katarzyna Minkowska) Teatru im. Jana Kochanowskiego w Opolu. Zwycięzcą okazał się ostatni z nich.

“Twórcy i twórczynie bardzo sprawnie uwspółcześnili dramat Szekspira, zachowując jego strukturę oraz uniwersalność. Dramat pozostał poruszającą opowieścią o narcyzmie, uprzywilejowaniu, zachłanności, przekraczaniu granic, buncie i przebaczeniu” - napisało w uzasadnieniu jury festiwalu.

Nowy Yorick

Konkurs Nowy Yorick adresowany jest do młodych twórców debiutujących w polskim teatrze i ma na celu zachęcenie ich do czytania i inscenizowania dzieł Williama Szekspira, szukania w jego twórczości odpowiedzi na współczesne problemy oraz testowania nowych form teatralnych. W tym roku o statuetkę walczyły trzy prezentacje, przygotowane przez laureatów z teatrami zaproszonymi do współpracy przez GTS: Teatr Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Warszawie, Teatr im. Wilama Horzycy w Toruniu oraz Teatr Wybrzeże w Gdańsku. Nagrodę otrzymał spektakl „Ekspedycja »Burza«” w reżyserii Alexandra Dulaka (Teatr Studio) za wykreowanie na scenie wyrazistego, zapadającego w pamięć obrazu samotności i bólu agonii przy minimalistycznym wykorzystaniu narzędzi teatralnych.

SzekspirOFF

SzekspirOFF zaprasza do współpracy artystów i zespoły pozainstytucjonalne, dla których punktem wyjścia w projektach jest twórczość Szekspira. To konkurs, w którym dofinansowane są nowe produkcje niezależne przygotowywane specjalnie na festiwal. Statuetkę i nagrodę główną w wysokości 15 000 zł otrzymał spektakl „To bitch or not to bitch” Hertz House za innowacyjne podejście do twórczości Szekspira na poziomie treści (wybór poematu ,,Gwałt na Lukrecji”) i formy przedstawienia. W werdykcie podkreślono oryginalne przedstawienie tematu gwałtu, bez sięgania po bezpośrednie reprezentacje przemocy, skupienie się na śladach, jakie gwałt pozostawia na kobiecym ciele i kobiecej psychice oraz na opiece nad skrzywdzonym ciałem.

Wydarzenia dodatkowe

Festiwal Szekspirowski to też liczne wydarzenia towarzyszące takie jak warsztaty, spotkania z festiwalowymi twórcami, dyskusje, próby otwarte, podcasty „Szekspir: Spoiler”, retransmisje spektakli, silent disco czy koncert Mai Kleszcz. Uczestnicy Festiwalu mieli także niezapomnianą okazję, by stanąć w samym centrum „Burzy” w ramach instalacji VR Shakespeare Dimensions znajdującej w FORUM Gdańsk. „Burza” AI to scenograficzny eksperyment 3D w wirtualnej przestrzeni, w którym szekspirowski wszechświat jest w całości generowany przez sztuczną inteligencję. I tak można było doświadczyć wrażeń wzrokowych, słuchowych i węchowych inspirowanych sztuką i poznać dzieło z nietypowej perspektywy.