Mimo wielu rozwiązań nowoczesnej medycyny, sztuka lekarska mająca ludowe korzenie zyskuje na popularności. Ajurwedę uważa się za najstarszy system leczniczy na świecie, który w 1979 roku został uznany za koncepcję zdrowia i terapii przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Nauka ta narodziła się 5 tys. lat temu na południowo-wschodnim wybrzeżu półwyspu Indyjskiego. Nazwa „ajurweda” zawiera w sobie jej ideęę: ‘ajur’ oznacza życie, a ‘veda’ wiedzę – w wolnym tłumaczeniu starohinduska sztuka medyczna oznacza „naukę o długowieczności”.

Nauka o długowieczności

Ajurweda jest holistyczną ścieżką, która łączy ciało, umysł i duszę, dzięki sekretom starohinduskiej medycyny, nazywanej wiedzą o życiu. W pędzącym świecie ludzie potrzebują prostych praktyk w codziennej trosce o siebie, powrotu do natury oraz naturalnych metod zapobiegania chorobom, by żyć z radością i spokojem. Jej najważniejsze idee to zachowanie balansu, równowagi w organizmie, oczyszczanie i zdrowa dieta. Obecnie nauka ta jest powszechnie stosowana w Indiach i na Sri Lance, ale wzbudza coraz większe zainteresowanie także w innych częściach świata. Ajurweda nie jest jeszcze w Polsce bardzo popularną medycyną. Żyjemy szybko, konsumpcyjnie, bierzemy zbyt wiele na siebie. Z jednej strony chcemy sprostać zadaniom, jakie stawia przed nami życie, a z drugiej nie czujemy się szczęśliwi. Może nas tego nauczyć Ajurweda, ale wymaga to pracy, zatrzymania się, słuchania i rozumienia sygnałów z ciała oraz życzliwego stosunku do siebie.

Zgodnie z filozofią medycyny ajurwedyjskiej istnieje 5 żywiołów – każdy z nich jest obecny zarówno na ziemi, jak i w człowieku. Żywioły te to: vayu – powietrze, akasa – przestrzeń, prithvi – ziemia, ap – woda, agni – ogień. Dodatkowo w każdym człowieku oprócz żywiołów znajduje się prana, czyli ludzka siła witalna. Żywioły te tworzą organizm człowieka i odzwierciedlają jego energię. Ponadto łączą się one w trzy dosze.

- Ajurweda uczy szacunku, wdzięczności, współczucia, czułości. Naprawdę jest kompletna. Uczy dbania o zmysły i ciało, poprzez stosowanie leczniczych olejów, namaszczanie, masaże i kąpiele. O ile w leczeniu chorób, Ajurweda korzysta z ziół, masaży i innych zabiegów na ciało i głowę, dietoterapii, terapii oczyszczających organy wewnętrzne i skórę, wiedzy na temat uzdrawiającej mocy kolorów i kamieni, codziennych rytuałów, o tyle w uczeniu się ajurwedyjskiego stylu życia, nie chodzi o zamianę leków na zioła. Nie chodzi o to, aby odłożyć leki nasenne, rozkurczowe, przeciwbólowe, uspakajające oraz substancje pobudzające i zastąpić je ziołami o podobnym działaniu, ale nauczyć się zapobiegać zmęczeniu, bezsenności, przeciążeniu, chronicznemu stresowi. A to niestety znak naszych czasów. Każdy z nas jest inny. Dlatego niewiele jest wskazówek uniwersalnych, dobrych dla wszystkich. Ta filozofia uczy nas, jak poznać i zrozumieć siebie samych. Służy temu koncepcja dosz: Vata, Pitta, Kapha, czyli pewien rodzaj trzech energii, występujący w każdym żywym organizmie, a także w otaczającej nas naturze. Są pewne cechy, na przykład woda, suchość, zimno, gorąco, lotność, zmienność. I te cechy obserwujemy zarówno w psychice, jak i w ciele. Genetyka ustaliła naszą dominującą doszę i ona wpływa na przykład na to, jak trawimy – opowiada Eliza Taworska, psychoterapeutka, certyfikowana konsultantka Ajurwedy, właścicielka Ośrodka Psychoterapii i Ajurwedy Cisza.

Zgodnie z medycyną ajurwedyjską trzy dosze powinny występować w organizmie człowieka w naturalnych proporcjach. Jeśli dojdzie do zachwiania równowagi między żywiołami, praca organizmu zostanie zaburzona, co objawi się wystąpieniem różnych schorzeń. W sztuce ajurwedyjskiej diagnozuje się nie chorobę, a pacjenta. Badanie polega na zebraniu szczegółowego wywiadu. Pacjent jest pytany o samopoczucie, zwyczaje żywieniowe, zawód, przyzwyczajenia, podejście do świata, choroby w rodzinie, okres dzieciństwa. Następnie lekarz przygląda się jego skórze, wargom, dłoniom, paznokciom, oczom, a także palcom, których wygląd wskazuje na stan poszczególnych narządów wewnętrznych.

Panchakarma Dieta i oczyszczanie

Podstawą leczenia w medycynie ajurwedyjskiej jest oczyszczanie – Panchakarma. To złożony, holistyczny proces oczyszczania i regeneracji organizmu. Celem jest oczyszczanie płuc, zatok, jelit oraz wątroby. Jest to indywidualnie dobrany program wraz z żywieniem, który ustala terapeuta podczas konsultacji. Natomiast, aby utrzymać dobre zdrowie, poleca się też stosowanie diety ajurwedyjskiej – wegańskiej i opartej na produktach nieprzetworzonych.

Dieta ajurwedyjska to dieta spersonalizowana. Polega na przyjmowaniu takich posiłków, które służą osobie o danej konstytucji i nie wytrącają jej typu metabolicznego z równowagi. Według ajurwedy, niektóre osoby będą lepiej czuły się, przyjmując przykładowo trzy posiłki w ciągu dnia, a innym służyć będzie pięć posiłków dziennie. Osoby z dominującą doszą typu Pitta będą dobrze się czuły, pijąc dużo wody o temperaturze pokojowej lub zimnej, natomiast Vata będzie potrzebować ciepłych, gotowanych posiłków, najlepiej z dodatkiem przypraw korzennych, np. imbiru i cynamonu.

Praktyki, które poprawią jakość życia

Praktyki ajurwedy, które może stosować każdy na co dzień, poprawiają jakość życia. Należy pamiętać o życiu zgodnie z porami roku, cyklem dobowym. O tym, że otoczenie, w którym żyjemy wpływa na nasze ciało i trzeba być dla niego wyrozumiałym. Przede wszystkim natomiast, warto nauczyć się słuchać swojego ciała i szanować znaki, które nam daje. Wbrew pozorom jest ich naprawdę dużo. Po zjedzeniu czegoś niezdrowego, może nas boleć brzuch lub może nas mdlić. To jedna z oznak, że zjedliśmy tylko coś smacznego, nie karmiącego nas. Jeśli chodzi o jedzenie, to ajurweda kładzie nacisk na powolne spożywanie posiłków, przeżuwanie każdego kawałka dokładnie, a także jedzenie w ciszy i spokoju. Podobnie jest z odczuwaniem zmęczenia: gdy mamy już dosyć, jesteśmy przemęczeni, ciało nam o tym powie. Będzie chciało poleżeć, przespać się, a jeśli jest to wyczerpanie będziemy usilnie myśleć o urlopie i kilku dniach wypoczynku. W ajurwedzie ważne jest bycie blisko natury i nauczenie się bycia tu i teraz, bez potrzeby ciągłego pędzenia i gonienia za kolejnymi sprawami. Takie zachowanie, które większość z nas praktykuje na co dzień, nie sprzyja naszemu ciału i niepotrzebnie stymuluje system nerwowy.

Ośrodek Cisza Tu poznasz ajurwedę

W Gdańsku jest miejsce, w którym możecie skorzystać z ajurwedy i nauczyć się jak żyć zgodnie z nią. Ośrodek Cisza, bo o nim mowa, prowadzi Eliza Taworska, która od piętnastu lat zgłębia wiedzę o Ajurwedzie.

- Nie sądziłam, że pośpiech doprowadzi do tego, że spokój, natura i cisza, staną się luksusem. I takie właśnie osoby przyjeżdżają do nas. Aby być w ciszy. Alby zamienić szalone wakacje, po których wracają zmęczeni, na bycie ze sobą - mówi Eliza Taworska, psychoterapeutka, certyfikowana konsultantka Ajurwedy, właścicielka Ośrodka Psychoterapii i Ajurwedy Cisza. - Uczą się robić NIC i oddawać pod opiekę terapeuty. Codzienne masaże, spacery, ajurwedyjskie jedzenie, muzykoterapia, czas z książką, to fundament leczenia. Chroniczny stres jest jednym z głównych wyzwań dla Ajurwedy. Zatem tak, Ajurweda jest dla każdego. Można przyjechać do nas na leczenie, odpoczynek, redukcję stresu, relaks. Oferujemy zarówno pobyty kilkunastodniowe, jak i krótkie, weekendowe. Ale można także przyjść do nas na konsultacje i pojedyncze zabiegi, aby poznać Ajurwedę, a także na warsztaty, eventy zdrowotne lub skorzystać z indywidualnej terapii, której celem jest wypracowanie nawyków zdrowego stylu życia – podsumowuje.

Czy ajurweda wyklucza medycynę konwencjonalną? Nie. Ważne, aby medycynę tradycyjną traktować jako wsparcie leczenia konwencjonalnego, a nie jego zamiennik. Ajurweda może zainspirować nas do próby zrozumienia swoich potrzeb psychofizycznych, sprawdzenia, jakie posiłki nam służą, czego oczekujemy od życia, pomóc nam żyć lepiej, zdrowiej i szczęśliwiej.