Tworzenie pomorskiego hubu energetycznego opartego o zieloną energię, wykorzystanie potencjału stoczni do produkcji w segmencie offshore oraz transportu oil & gas, federalizacja uczelni należących do Związku Farenheita, czy też powołanie metropolii pomorskiej – to niektóre z celów jakie stoją przed Pomorskiem.

Jednym z najważniejszych zadań władz każdego województwa jest wskazanie konkretnych celów rozwojowych dla danego regionu. Jeszcze ważniejszym zadaniem jest ich promocja i pozyskanie akceptacji mieszkańców oraz niezbędnego wsparcia decyzyjnego i finansowego władz centralnych. Województwo pomorskie ma opracowaną i przyjętą strategię rozwoju regionu w wyniku wielostopniowej debaty społecznej i eksperckiej. Z konieczności jest to jednak dokument bardzo obszerny i szczegółowy, opisujący priorytety we wszystkich dziedzinach naszego życia.

Dlatego też organizacja „Pracodawcy Pomorza” wspólnie z Politechniką Gdańską zorganizowali cykl spotkań w gronie przedstawicieli władz, nauki i gospodarki, aby dokonać trudnego wyboru celów warunkujących przyszłość regionu w ramach zrównoważonego rozwoju województwa pomorskiego. Podstawą do tego były wystąpienia ekspertów z różnych dziedzin oraz dotychczasowe strategie, dokumenty analityczne i wyniki debat publicznych. Ustalając kluczowe wyzwania rozwojowe warunkujące dalszy harmonijny rozwój województwa pomorskiego podjęto również próbę wskazania niezbędnych do ich realizacji decyzji rządowych, ustaw sejmowych czy inwestycji, o które powinny zabiegać pomorskie władze samorządowe.

W wyniku powyższych prac powstał dokument określający „Kluczowe wyzwania rozwojowe województwa pomorskiego” zawierający siedem celów, w tym cztery gospodarcze. Podkreślono w nim, że Pomorze i Gdańsk od zawsze były centralnymi punktami szlaków komunikacyjnych i transportowych w Polsce pełniąc obecnie kluczową rolę jako hub logistyczny dla całego kraju. W obliczu wyzwań geopolitycznych i rosnącego zagrożenia konfliktem ze wschodu, znaczenie tej funkcji nabiera dodatkowego wymiaru. Jesteśmy również świadkami zmiany geografii energetycznej kraju, a Pomorze ma szansę stać się liderem zielonej transformacji energetycznej i źródłem czystej energii dla polskiej gospodarki. Aby w pełni wykorzystać te wyzwania, należy zapewnić atrakcyjność regionu dla mieszkańców i inwestorów. Kluczowym elementem tej atrakcyjności są wysokiej jakości funkcje metropolitalne, co wymaga m.in. inwestycji w kulturę i naukę. W ostatnich latach Pomorze zostało dotknięte negatywnymi decyzjami centralnymi, czego jaskrawym przykładem była utrata podmiotowości i parcelacja aktywów Grupy Lotos. Na szczeblu rządowym brakowało pomorskim władzom samorządowym partnera do dyskusji o kluczowych wyzwaniach i inwestycjach o znaczeniu wykraczającym poza poziom lokalny. Przykładami takich inwestycji są budowa pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej oraz wsparcie infrastruktury portowej pod kątem morskiej energetyki odnawialnej. Dziś stoimy przed niepowtarzalną szansą, aby to zmienić. Potrzebujemy konsensusu i współpracy pomiędzy poziomem regionalnym i centralnym. Powstały dokument hasłowo definiuje wyzwania rozwojowe, wskazując jedynie te problemy, które wymagają wsparcia decyzyjnego lub finansowego władz centralnych.

1. Pomorski hub energetyczny – lider zielonej transformacji energetycznej

Wyzwaniem rozwojowym jest przyśpieszenie procesu zielonej transformacji energetycznej i zapewnienie czystej energii dla wzmocnienia konkurencyjności polskiej gospodarki. Obserwowany obecnie proces zmiany geografii energetycznej kraju i w perspektywie kilkunastu lat Pomorze stanie się kluczowym źródłem zielonej, nieemisyjnej energii dla Polski (farmy wiatrowe, małe elektrownie wodne, elektrownia jądrowa). Pomorze nie ma obciążenia w postaci energetyki węglowej, co ułatwia i przyspiesza wprowadzanie strategii zielonej transformacji. Pomorze powinno być również centrum polskiej współpracy z krajami bałtyckimi w zakresie farm wiatrowych, energii słonecznej, wodoru, magazynów prądu i ciepła oraz paliwa e-fuel.

Do realizacji tego celu niezbędne jest wyrażenie zgody przez Ministerstwo Aktywów Państwowych na stworzenie na bazie Energa S.A. Krajowego Centrum Kompetencyjnego dla energetyki poprzez przeniesienie z PKN Orlen do Energii S.A. aktywów energetycznych i obrotu gazem, przy utrzymaniu jej statusu jako spółki publicznej notowanej na GPW z perspektywą pozyskania przez Energa S.A. kapitałowych inwestorów prywatnych. Oczywiście wskazane byłoby powołanie w Gdańsku, w drodze uchwały rządowej, Bałtyckiego Funduszu Transformacji Energetycznej.

2. Morski hub logistyczny – zwiększenie dostępności i zdolności przeładunkowych portów morskich

Inwestycje portowe to inwestycje w bezpieczeństwo kraju, transformację energetyczną oraz zapewnienie konkurencyjności portów morskich o znaczeniu strategicznym dla Polski i UE. Zwiększenie efektywności i możliwości działania portów jako polskiego morskiego hubu logistycznego wymusza wzięcie przez władze centralne i regionalne większej odpowiedzialności za ich funkcjonowanie, systematyczne zwiększanie dostępności drogowej i kolejowej do portów oraz ich zdolności przeładunkowych. Niezbędne jest włączenie przez Ministerstwo Infrastruktury „zielonego światła” dla Zarządu Morskiego Portu Gdynia w zakresie budowy portu zewnętrznego w ramach artnerstwa publiczno – prywatnego oraz nadanie priorytetu budowy Drogi Czerwonej i Via Maris pozwalającej uruchomić potencjał terenowy portu Gdynia i rozwój funkcji portowych we Władysławowie. Kluczowe jest także przyspieszenie prac modernizacyjnych linii kolejowej nr 201 (Gdynia), budowa dodatkowego mostu przez Martwą Wisłę w ciągu linii kolejowej nr 226 (Gdańsk). Potrzebne jest wsparcie finansowe w ramach KPO dużych portów morskich w Gdańsku i Gdyni celem dostosowania ich do obsługi instalacyjnej farm wiatrowych oraz małych portów morskich we Władysławowie, Ustce i Łebie do obsługi serwisowej w zakresie offshore.

3. Stocznie produkujące statki dla offshoru i transportu Oil & Gas

Trójmiejskie stocznie produkcyjne (m.in. Crist, Remontowa) posiadające odpowiednie kompetencje, umiejętności, zasoby ludzkie, know how, wymagany standing finansowy oraz niezbędne zdolności produkcyjne realizują zamówienia armatorów zagranicznych na statki specjalistyczne, w tym Offshorowe oraz do przewozu gazu i paliw płynnych wobec braku decyzji władz polskich o budowie własnej floty w tym zakresie (dzierżawimy, leasingujemy zlecając ich budowę zagranicznym stoczniom). Wskazane byłoby wyrażenie przez rząd zgody na powołanie przez zainteresowane spółki z udziałem Skarbu Państwa (np. PGE i PKN Orlen) spółki armatorskiej (np. na bazie firmy Petrobaltic) realizującej program budowy przez polskie stocznie floty własnych statków do budowy i serwisowania farm wiatrowych na morzu oraz przewozu paliw płynnych i gazu. Praktycznie wszystkie branżowe środowiska są także zainteresowane powołaniem Pełnomocnika Rządu do spraw gospodarki Offshore i Local Content.

4. Pomorskie Centrum Kompetencji Kwantowych i Sztucznej Inteligencji

Wyzwaniem współczesności jest budowanie kompetencji na światowym poziomie w obszarze, który zdecyduje o pozycji konkurencyjnej i technologicznej krajów w najbliższej przyszłości, czyli sztucznej inteligencji i technologii kwantowych. Pomorskie ma atuty, aby zająć rozpoznawalne miejsce w tym wyścigu: Centrum Kompetencji STOS PG z superkomputerem Kraken, Międzynarodowe Centrum Teorii i Technologii Kwantowych UG, renomowane naukowe zespoły badawcze specjalizujące się w sztucznej inteligencji i jej zastosowaniach, liczne ośrodki R&D kluczowych korporacji międzynarodowych (np. Intel, Amazon) oraz największy w Polsce klaster ICT utworzony ze środków regionalnych i inwestujący znaczące środki w infrastrukturę badawczą. Oczekiwane wsparcie władz centralnych to sfinansowanie zakupu komputera kwantowego uzupełniającego moce badawcze komputera Kraken i pracującego jako infrastruktura badawcza uczelni pomorskich oraz powołanie Funduszu Inwestycyjnego Nowych Technologii stymulującego i inwestującego w badania i rozwój technologii opartych o sztuczną inteligencję i technologie kwantowe.

5.Federalizacja uczelni należących do Związku im. Daniela Fahrenheita

Wyzwaniem dla Pomorza jest stworzenie silnego ośrodka akademickiego w Gdańsku poprzez wykorzystanie zasobów i możliwości wszystkich trzech wiodących uczelni (GUMed, PG, UG). Federalizacja tych uczelni umożliwi sprawne prowadzenie wspólnej polityki oraz rozszerzanie współpracy międzynarodowej na rzecz podnoszenia jakości badań naukowych, prac rozwojowych i kształcenia. Wspólna realizacja programów badawczych, dydaktycznych oraz popularyzatorskich umożliwi efektywniejszą współpracę z otoczeniem społeczno-gospodarczym na rzecz rozwoju regionu i kraju. Dlatego też Uczelnie Fahrenheita postulują przyjęcie przez rząd i parlament, proponowanych przez trzech rektorów pomorskich uczelni, zmian w ustawie z dnia 20 lipca 2018 roku – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce w zakresie przepisów przejściowych regulujących status obecnych uczelni badawczych w przypadku utworzenia federacji.

6. Powołanie metropolii w województwie pomorskim

Powołanie metropolii na terenie województwa pomorskiego jest konieczne. Umożliwi to koordynację i wspólną realizację zadań wykraczających poza możliwości jednego miasta czy gminy oraz zdynamizuje rozwój nie tylko obszaru metropolitalnego, ale całego regionu. Jednak co do zasad powoływania i funkcjonowania Metropolii w świetle nieudanego eksperymentu Śląsko – Zagłębiowskiej Metropolii musi obecnie zdecydować rząd i parlament przyjmując ustawę metropolitalną regulującą zasady tworzenia obszarów metropolitalnych w Polsce oraz określającą ich miejsce w strukturze terytorialno-administracyjnej kraju.

7.Budowa nowej siedziby Opery Bałtyckiej

Opera Bałtycka wykorzystuje w swojej działalności artystycznej obiekt wybudowany w 1915 roku z przeznaczeniem na ujeżdżalnię koni i z czasem zamieniony na salę sportowo-widowiskową. Po tym okresie obiekt przekazano na cele kultury i wielokrotnie przebudowywano. Konieczność budowy nowej siedziby Opery Bałtyckiej, współprowadzonej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wynika z obecnego katastrofalnego stanu technicznego i funkcjonalnego budynku. Krzykiem rozpaczy jest prośba o zapewnienie finansowania przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego środkami budżetowymi i unijnymi budowy nowej siedziby Opery Bałtyckiej na terenach postoczniowych z zachowaniem tradycji i historii miejsca, na końcu Drogi do Wolności. Z założenia obiekt operowy jako hołd wdzięczności i pamięci o roli stoczniowców w zrywach wolnościowych 1970, 1980 i 1989 roku powinien nawiązywać do industrialnych elementów stoczniowych, jak pozostawione dźwigi – stanowiące już obecnie symbol Gdańska.

Oczywiście można wskazać wiele innych obszarów gospodarczych lub aktywności społecznej wymagających omówienia, promowania i przedstawiania licznych potrzeb. Do nich można zaliczyć chociażby ochronę zdrowia, turystykę czy rolnictwo. Dlatego też organizatorzy chcą rozpocząć cykl sektorowych debat publicznych. Licząc na aktywność wielu środowisk zaprosili również do współpracy media, bez których nie będzie możliwe zrealizowanie ich podstawowego celu związanego z promocją wśród mieszkańców województwa pomorskiego kluczowych wyzwań rozwojowych regionu.