Według raportu „Reskilling – przebranżowienie oczami Polaków”, przygotowanego przez Future Collars we współpracy z Amazon, Polacy są gotowi na zmianę branży – aż 56% deklaruje chęć przekwalifikowania się i rozważa przebranżowienie w przyszłości.

Warto podkreślić, że większość z nich jest zadowolona z obecnej pracy, a za zmianą przemawiają przede wszystkim nie w pełni zadowalające zarobki. Z drugiej strony Polacy zatrzymali się w dotychczasowych branżach, gdyż mają obawy przed ewentualnymi trudnościami, cenią sobie stabilność zatrudnienia, aspekty interpersonalne oraz elastyczność w miejscu pracy. Wygląda to na postawę zachowawczą, choć i wybiegającą myślą w przyszłość.

Postęp technologiczny i wyzwania rekrutacyjne

Nic dziwnego - rewolucja AI przekształca technologie i rynek pracy w niespotykanym dotąd tempie. Odpowiedzią jest rozwijanie kompetencji cyfrowych, bo to ono wpływa na atrakcyjność zawodową i wychodzi naprzeciw wyzwaniom rekrutacyjnym, których według raportu „Reskilling wielki reset umiejętności” (Future Collars i ICAN Institute) doświadcza aż 90% firm. Tymczasem na podstawie badań Eurostatu Polska zajmuje dopiero 27. miejsce w zakresie kompetencji cyfrowych.

Future Collars powołuje się także na dane opublikowane przez World Economic Forum, według których do 2025 roku nawet 50% pracowników na świecie będzie musiało przekwalifikować się, by sprostać nowym wymaganiom zawodowym, spowodowanym m.in. przez automatyzację i postęp technologiczny. Zdaniem innego źródła, McKinsey Polska i ich raportu „Ramię w ramię z robotem” do 2030 roku w Polsce automatyzacja może doprowadzić do utraty 7,3 miliona stanowisk. Zmiany są więc konieczne.

Life long learning

Kluczowa potrzeba to dostosowywanie umiejętności pracowników do zmian w zakresie innowacji. Organizacje mogą te kompetencje wzmacniać za pomocą reskillingu oraz upskillingu. Pozwala to zarówno na zatrzymanie w firmie obecnych liderów, jak i na pozyskiwanie nowych talentów w jej obrębie.

Reskilling to inaczej przekwalifikowanie czy też przebranżowienie, czyli proces uczenia się nowych umiejętności, aby móc wykonywać inną racę w tej samej lub innej organizacji. Upskilling to z kolei podnoszenie już posiadanych umiejętności, aby dostosować się do wymagań nowej roli.

Obydwa te zjawiska przynoszą firmom niezaprzeczalne korzyści takie jak szybsza rekrutacja, łatwiejszy dostęp do osób z odpowiednimi kompetencjami, edukacja i możliwość rozwoju, a także większe zaangażowanie i poczucie przynależności pracowników. Dzięki takim inicjatywom ich potencjał jest w pełni wykorzystywany, a oni stają się zmotywowani do poszerzania swoich kwalifikacji zawodowych zgodnie z ideą uczenia się przez całe życie (life long learning). A to już pewna nastawiona na rozwój kultura, która obecnie wykształca się pod wpływem nieustannych zmian w nieprzewidywalnej i ewoluującej technologicznie rzeczywistości. W świecie VUCA, w erze digitalizacji i automatyzacji ciągła edukacja – formalna i nieformalna – staje się nieodłącznym elementem życia.

- Przebranżowienie nie jest jedynie reakcją na dynamiczne zmiany technologiczne, ale również szansą na rozwój kluczowych kompetencji przyszłości. W GetResponse, codziennie obserwujemy, jak nasi pracownicy – niezależnie od działu, w którym pracują – angażują się w rozwój umiejętności, takich jak zdolność do pracy w zespole, komunikacja interpersonalna, czy elastyczność poznawcza. Te kompetencje, zgodnie z Fundacją Digital University, są niezbędne w dzisiejszym świecie pracy i stanowią fundament naszych programów szkoleniowych – relacjonuje Aleksandra Bugajska, Director of Talent Development w GetResponse.

Kierunek IT

Jak zauważają autorzy raportu „Reskilling – przebranżowienie oczami Polaków”, branża IT staje się jednym z pożądanych kierunków rozwoju zawodowego w Polsce, ale jej obraz jest nadal dość stereotypowy. Przede wszystkim postrzega się ją jako wymagającą wiedzy matematycznej, skierowaną bardziej do mężczyzn niż do kobiet i raczej dla osób poniżej 40. roku życia. Ponadto kojarzy się ona z dodatkowymi kompetencjami takimi jak bardzo dobra znajomość języków obcych, zarządzanie sobą w czasie, radzenie sobie ze stresem, presją i pracą w zmiennych warunkach. W konsekwencji niemal 70% Polaków uważa, że branża IT nie jest dla każdego. Z drugiej strony w przypadku 35% osób rozważania o zmianie na sektor IT znalazły już odzwierciedlenie w rzeczywistych działaniach – od wstępnego rozeznania, przez szkolenia, aż po poszukiwanie ofert pracy.

- W ostatniej dekadzie branża IT diametralnie się zmieniła, od ewolucji popularności różnych języków programowania, przez zmiany w zarządzaniu projektami, po rosnącą rolę sztucznej inteligencji. Ta dynamika przyciąga coraz więcej osób zainteresowanych przebranżowieniem, kusząc perspektywami atrakcyjnych wynagrodzeń, możliwościami rozwoju kariery oraz elastycznymi formami zatrudnienia – mówi Karolina Zarusińska, Head of Employer Branding w Speednet. - Przekrój branż, doświadczeń i aspiracji kandydatów aplikujących do branży IT jest ogromny. Rynek stwarza szerokie możliwości podniesienia swoich kwalifikacji w IT - od kursów, bootcampów, nauki w ramach sesji 1:1 z mentorem IT, czy też samokształcenia w oparciu o dostępne materiały w sieci. Większość firm zmieniła też podejście do rekrutacji. Nie we wszystkich ogłoszeniach widnieje już obowiązkowe kryterium „wymagane studia na kierunku informatyka lub pokrewnym". Osoby, które stawiają wszystko na jedną kartę, priorytetyzują naukę i poznanie branży, potrafią “przyuczyć się do zawodu” nawet w kilka miesięcy, tak, aby poziom wiedzy pozwalał na rozpoczęcie kariery na stanowisku juniorskim.

Co ważne w projektach IT uczestniczą nie tylko programiści, ale i designerzy, analitycy, project managerowie czy testerzy – role więc są zróżnicowane, wszystkie natomiast zakładają umiejętność logicznego myślenia i pewną wiedzę na temat wytwarzania oprogramowania, ale to nie jedyne liczące się kompetencje.

- W branży IT oprócz umiejętności technicznych wysoce wartościowane są również kompetencje miękkie, takie jak umiejętność pracy zespołowej, skuteczna komunikacja czy efektywne zarządzanie czasem. Kluczowa jest także znajomość języka angielskiego, umożliwiająca udział w międzynarodowych projektach – wylicza Karolina Zarusińska.

Reskilling oczami kobiet

Co ciekawe Future Collars w swoim raporcie zauważa, że kobiety bardziej niż mężczyźni (60% do 50%) wykazują gotowość rozważenia zmiany swojej ścieżki zawodowej. Jednocześnie stanowią one jedynie 15 - 17% pracowników branży IT. Wygląda na to, że kobiety częściej niż mężczyźni dostrzegają potencjalne bariery związane z przejściem do świata IT, szczególnie w obszarze wiedzy i kompetencji. Branża ta postrzegana jest przez nie jako zdominowana przez mężczyzn oraz wymagająca specjalistycznych umiejętności. Ten stereotypowy obraz przełamują firmy technologiczne, w których udział kobiet w zatrudnieniu z roku na rok jest coraz większy.

- Wzrasta liczba kobiet, które spełniają się zawodowo w branży, pokonując stereotypy i pokazując, że kompetencje nie zależą od płci. Kobiety odnoszą sukcesy w różnorodnych rolach, nie tylko tych ściśle technicznych, ale również w designie, testowaniu, analityce czy zarządzaniu projektami – podsumowuje Karolina Zarusińska. - Dzięki działaniom na rzecz większej różnorodności, takim jak programy mentoringowe i wsparcie dla kobiet w IT, branża staje się bardziej otwarta na różnorodne talenty. W Speednet, w ostatnich ośmiu latach udział kobiet w zespole wzrósł z 8% do 25%. Choć proporcja nadal nie jest równa, to zauważalna jest wzrostowa tendencja zmian.

Kobiety na pewno potrzebują wsparcia w postaci szkoleń i kursów oraz działań mających na celu zwiększenie zrozumienia specyfiki branży IT. Jednocześnie ważne są inicjatywy przełamujące stereotypy, tworzące wspierające się społeczności czy ułatwiające networking poprzez spotkania dla kobiet w IT, a w konsekwencji - zwiększające ich udział w dziedzinach technologicznych.

- W GetResponse, świadomie pracujemy nad zmianą percepcji branży IT jako domeny męskiej, promując różnorodność i równość szans. Nasze działania, takie jak warsztaty, mentoring, współpraca z partnerami zewnętrznymi, czy programy rozwojowe, mają na celu nie tylko rozwijanie kompetencji technicznych, ale i miękkich, co skutecznie zachęca coraz więcej kobiet do kariery w technologii – stwierdza Aleksandra Bugajska. - Ostatnie lata przyniosły widoczny wzrost udziału kobiet w naszych pionach IT i rozwoju produktu. To efekt nie tylko działań wewnętrznych, ale i zmieniającej się świadomości społecznej. Zmniejszamy obawy przed branżą, podkreślając, że przyszłość technologii to przestrzeń otwarta dla wszystkich.

Strong Women in IT

Na tym tle tym bardziej cieszą takie inicjatywy jak Strong Women in IT mająca początkowo zrzeszać w jednym miejscu kobiety z branży współtworzące świat nowych technologii, a jednocześnie mogące służyć jako pewne inspirujące wzory do naśladowania.

- Od 5 lat istnienia naszej organizacji przyświeca nam ten sam cel - zebranie w jednym miejscu i pokazanie wybitnych kobiet ze świata nowych technologii. Kobiet, które każdego dnia przekraczają swoje możliwości, tworzą lub wdrażają innowacje na światowym poziomie, zatrudniają i edukują innych. W dalszym ciągu uważam, że są one za mało widoczne. I wcale im się nie dziwię! Codzienne obowiązki, godzenie różnych ról społecznych nie jest proste, a do tego stałe dzielenie się tym, czym się zajmują zawodowo, także potrzebuje czasu – mówi Anita Kijanka, założycielka Strong Women in IT.

To z jej inicjatywy co dwa lata powstaje raport przedstawiający zarówno historie inspirujących kobiet, jak i tendencje rynkowe zaobserwowane ich oczami.

W ostatniej edycji raportu „Strong Women in IT” (2023) dominujące trendy w IT to rozwój sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego, a zaraz po nich cyberbezpieczeństwo. Inne trendy, na które warto zwrócić uwagę, to cloud computing (chmura obliczeniowa), data management (zarządzenie danymi), internet rzeczy (IoT) oraz kolejne rozwiązania dotyczące pracy zdalnej.

Kobiety współtworzące świat nowych technologii są jednocześnie świadome zagrożeń wynikających z ich rozwoju takich jak rosnąca liczba uzależnień od technologii, FOMO (lęk przed wypadnięciem z obiegu bez internetu), przebodźcowanie, a także negatywny wpływ na zdrowie i młodzież, zagrożenie fake news czy hejt w internecie. Mimo tej świadomości aż 96% z nich nie zmieniłoby obranej przez siebie ścieżki kariery.

Niedobór talentów

Według raportu ManpowerGroup „Niedobór talentów w Polsce” (2023) – aż 72% organizacji w naszym kraju ma trudności kadrowe. To o 2% więcej niż w 2022 roku, jednak nadal mniej niż średnia globalna (77%). Problemy z zatrudnieniem dominują w firmach telekomunikacyjnych (83%), IT & technologii (75%), przemysłu i surowców (74%) oraz nauk przyrodniczych i opieki zdrowotnej (74%).

Te statystyki mogą jeszcze wzrastać wraz z dynamiką transformacji gospodarczej i rewolucji technologicznej spowodowanej przez rozwój sztucznej inteligencji. Dlatego też firmy powinny skupić się na podnoszeniu kwalifikacji pracowników i pomocy im w rozwoju odpowiednich umiejętności dostosowanych do aktualnych potrzeb.

Twórcy raportu stwierdzają, że zapotrzebowanie na kompetencje IT nie zmaleje, a organizacje albo poddadzą się cyfrowej transformacji, albo nie podołają wyzwaniom rynku. Sposoby radzenia sobie z niedoborem talentów to reskilling i upskilling. Powinny one stać się wręcz elementami strategii zarządzania talentami i to w interesie i pracodawcy i pracowników.

Pożądanymi umiejętnościami miękkimi u kandydatów są odporność na stres, umiejętność adaptacji, zdolności analityczne i myślenie krytyczne, a, idąc dalej, komunikatywność, empatyczne przywództwo i chęć nieustannego uczenia się. To właśnie te cechy mogą zadecydować o przewadze konkurencyjnej organizacji i to ich warto poszukiwać u pracowników i je rozwijać. Jednocześnie te poszukiwane kompetencje wykraczają poza profil IT i mogą być znalezione właśnie u osób przechodzących przebranżowienie.