Każdy obraz, który oglądamy w muzeum, każda rzeźba czy miedzioryt, srebrny puchar, fotografia czy porcelanowa czarka jest wynikiem wielu dni, tygodni, niekiedy nawet lat żmudnej pracy. By mogły powstać, ich twórcy musieli się kształcić i rozwijać przez całe życie. Tradycje ideowe i artystyczne, z których czerpali, dojrzewały niekiedy przez wiele stuleci. Technologie, z których korzystali, opracowywały i udoskonalały pokolenia ich poprzedników.
Dokładnie! – taki właśnie tytuł nosi cykl wystaw, podczas których Muzeum Narodowe w Gdańsku skupia gości na jednym dziele. Tym razem bohaterem wystawy będzie Madonna pod jodłami, jeden z najpiękniejszych obrazów Łukasza Cranacha st., wybitnego wittenberskiego malarza, namalowany w 1510 roku na lipowej desce o wymiarach 71 x 57 cm. Obraz powstał w pracowni realizującej zamówienia wielu wybitnych postaci epoki. Przedstawia Matkę Boską trzymającą na rękach spoczywające na poduszce dzieciątko Jezus. W tle postaci ukazano górski pejzaż, z brzozą i jodłami, które nadały tytuł dziełu. Obraz jest także świadectwem otrzymania przez malarza z rąk księcia Fryderyka Mądrego tytułu szlacheckiego, co zostało zaznaczone umieszczeniem w widocznym miejscu pierścienia z monogramem Cranacha: „L. C”. Jednocześnie w herbie twórcy umieszczono wizerunek węża trzymającego w pysku złocony pierścionek, który stanie się odtąd sygnaturą wittenberskiego mistrza.
Obraz Madonny pod jodłami, wraz z Chrystusem ubiczowanym tego samego malarza, w 1517 roku przywiózł do Wrocławia ks. Johann Hess i podarował go biskupowi Johannesowi Turzonowi. Dzieło zawisło w katedrze wrocławskiej w kaplicy pw. Czternastu Wspomożycieli, dziś poświęconej św. Janowi Ewangeliście. Dzieło znajdowało się tam do końca XIX wieku, skąd trafiło do bezpieczniejszego skarbca katedralnego. W czasie II wojny światowej chroniono je przed zniszczeniem w Henrykowie i w Kłodzku, skąd po zakończeniu działań wojennych, nie bez uszkodzeń, trafiło do Muzeum Archidiecezjalnego we Wrocławiu. W 1947 roku ks. Siegfried Zimmer wywiózł obraz do Niemiec, podmieniając oryginał na kopię miejscowego malarza Georga Kupke. Kopia ta zawisła w 1948 roku w prywatnej kaplicy ks. Karola Milika i dopiero w 1961 roku konserwatorka Daniela Stankiewicz odkryła dokonane fałszerstwo. W tym czasie obraz został sprzedany przez ks. Zimmera i zaczął krążyć w handlu dziełami sztuki, jednak kupujący, którym go oferowano, mieli często świadomość, że jest to dzieło kradzione. W latach 70-tych władze PRL wiedziały o losach obrazu, jednak nie reagowały w sprawie jego zwrotu. Dopiero po długich negocjacjach dzieło Cranacha zostało przekazane w 2012 roku stronie polskiej. Nastąpiło to z inicjatywy władz diecezji St. Gallen, która z woli spadkobierców jego ostatniego właściciela otrzymała obraz do swej dyspozycji. Włodarze diecezji nie zażądali też niczego w zamian, chcąc jedynie zwrotu Madonny jej prawowitym właścicielom. Uroczystość przekazania miała miejsce w Bernie a obraz wrócił do kraju 18 lipca tego samego roku. Madonna pod jodłami to jedno z najcenniejszych dzieł, jakie wróciły do Polski, wciąż czekamy na odzyskanie innego obrazu Cranacha Madonny Głogowskiej, który znajduje się w zbiorach Muzeum Puszkina w Moskwie.
Program wydarzeń towarzyszących
29.04.2023
14:00-15:00 Madonna pod jodłami Lucasa Cranacha st. Oprowadzanie po obrazie. Spotkanie z dr. hab. Piotrem Bireckim, prof. UMK
06.05.2023 i 10.06.2023
14:00-17:00 Na każdym palcu pierścionek. Warsztaty dla Generacji 60+
19.05.2023
18:00-20:00 Cranach i grafika jego czasu. Spotkanie z dr. hab. Jackiem Tylickim, prof. UMK
20.05.2023
12:00-15:00 Winogrona i granaty. Warsztaty kuchni roślinnej
16:00-17:30 Język smaku. Lucas Cranach st. widziany od kuchni. Spotkanie z dr. hab. Jarosławem Dumanowskim, prof. UMK
25.05.2023
18:00-20:00 Cranach i malarstwo jego czasu. Spotkanie z dr. hab. Piotrem
Bireckim, prof. UMK
27.05.2023
12:00-13:30 Muzeum i smoki. Rodzinne warsztaty origami
01.06.2023
11:15-12:00 Bąbelki pod jodłami. Warsztaty rodzinne dla dzieci w wieku < 3 lat
03.06.2023
12:00-16:00 Igłą i nicią. Warsztaty hafciarskie dla dorosłych
04.06.2023
13:00-14:30 Gdzie szumią jodły? Spacer przyrodniczo-artystyczny
10.06.2023
11:15-15:30 U korzeni koloru. Rodzinne warsztaty z barwienia roślinami
17.06.2023
11:30-17:30 Warsztat Cranacha. Szkolenie z budowania marki
22.06.2023
11:15-12:00 Bąbelki pod jodłami. Warsztaty rodzinne dla dzieci w wieku < 3 lat
24.06.2023
11:15-12:00 Bąbelki pod jodłami. Warsztaty rodzinne dla dzieci w wieku < 3 lat
25.06.2023
16:00-18:00 Choreomania, czyli renesansowa potańcówka w Muzeum Narodowym
w Gdańsku
Wernisaż: sobota: 29.04.2023, godz. 14.00
Oddział Sztuki Dawnej, Muzeum Narodowego w Gdańsku
