Oddać stery w dobre ręce
Od lewej: Tomasz Jamroziak, Zbigniew Nowak, Tomasz Nowak
Każda firma rodzinna zadaje sobie na pewnym etapie pytanie: co dalej z dziełem naszego życia? Odpowiedź wydaje się prosta: sukcesja! Ale wprowadzenie w życie sukcesji już takie proste nie jest, o czym przekonywał Tomasz Jamroziak, psycholog biznesu, podczas spotkania Private Banking po Godzinach zorganizowanego przez Noble Bank w Zatoce Sztuki.
Klienci Noble Banku jak zwykle licznie się stawili by w mniej formalnej atmosferze posłuchać tego, co większości z nich dotyczy. Sukcesja to bardzo aktualny temat ponieważ pokolenie osób, które tworzyły i rozwijały swoje biznesy po 1989 roku dojrzewa. Dojrzewa też do tego, by zwolnić tempo życia, by przekazać biznes w godne ręce, komuś zaufanemu, najlepiej własnym dzieciom.
- Nasze oczekiwania to jedno, rzeczywistość to drugie - mówi Tomasz Jamroziak. - Badania przeprowadzone w Polsce pokazują, że tylko 6 proc. dzieci przedsiębiorców prywatnych chce przejąć firmę po rodzicach. Problemem sukcesji jest to, czy jest sukcesor. Czy mamy komu zostawić firmę. Problem pojawia się, ponieważ aktualni właściciele firm rodzinnych odkładają moment rozpoczęcia przygotowań procesu sukcesji na bliżej nieokreśloną przyszłość. A przecież w bliższej lub dalszej przyszłości każda firma rodzinna zetknie się z tym problemem, a prawie żadna z nich nie jest do tego przygotowana - przekonuje Tomasz Jamroziak.
W rezultacie w firmach rodzinnych nie ma opracowanych sposobów przygotowania sukcesora do przejęcia zarządzania firmą, nie ma też rozwiązań prawnych umożliwiających jak najłatwiejsze dokonanie sukcesji i mechanizmów zabezpieczających odchodzącego seniora.
- Temat jest też o tyle ważny, że rozgrywa się w czasie, sukcesję warto zaplanować z dużym wyprzedzeniem, zwykle kilkuletnim, a często nawet jest to dłuższa perspektywa. Sukcesji warto przyjrzeć się od strony prawnej, jak i finansowej, bo dobra sukcesja to zadbanie o rodzinę, o siebie, a także o pracowników własnej firmy. Dobra sukcesja pozwala dobrze żyć - mówi Tomasz Jamroziak.
Niestety, nadal pokutuje podejście, że dla dobrej sukcesji wystarczy planowanie spadkowe. Tymczasem dla kontynuacji rodzinnego biznesu kluczowe jest dobre zrozumienie różnicy między planowaniem spadkowym a sukcesyjnym. Planowanie spadkowe w swojej istocie dotyczy wyłącznie majątku i powiązanych z nim zobowiązań, nie zajmuje się zaś przygotowaniem biznesu do działalności pod kontrolą następców.
Świadomość tego, że sukcesja jest gwarancją rozwoju firmy miał Zbigniew Nowak, właściciel Zakładów Mięsnych Nowak i wielu innych spółek działających w takich branżach, jak budownictwo, IT, rolnictwo, czy branża wydobywcza.
- Mój syn ma 32 lata i kiedyś przejmie sterowanie moimi biznesami. Przygotowujemy się do tego razem już od 16 lat. Dzisiaj syn pełni funkcję dyrektora generalnego Zakładów Mięsnych Nowak, ale na pewno nie jest malowanym dyrektorem. Przez te 16 lat poznał dokładnie każdy aspekt działalności firmy, pracował w każdym dziale, dowiedział się gdzie są słabe i mocne strony, źródła potencjalnych problemów i mechanizmy radzenia sobie z tymi problemami. W sukcesji nie ma drogi na skróty - mówi Zbigniew Nowak.
Przekazanie kontroli i zarządzania przedsiębiorstwem to proces skomplikowany i rozłożony w czasie. Często wiąże się z zabezpieczeniem majątku, optymalizacją podatkową, zmianą formuły działalności, np. z jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę prawa handlowego. To o tyle ważne, że duża część przedsiębiorców obracających milionami złotych wciąż działa jako osoby fizyczne. W takim wypadku trzeba pamiętać, że z chwilą śmierci właściciela firma przestaje istnieć.
Przygotowanie następcy, rodziny i całej firmy do przejęcia kontroli wymaga wiedzy i rzetelnego, konsekwentnego działania. Pierwszym elementem skutecznie przeprowadzonej sukcesji jest zaangażowanie się w jej proces. Zaangażowanie dotyczy wszystkich członków rodziny związanych z firmą – zarówno pokolenia przekazującego władzę, jak i tego, które ją przejmuje.
Drugim elementem skutecznej sukcesji jest wychowanie i wykreowanie następcy. Trzeci element to kryteria wyboru właściwego następcy. Czwartym elementem odgrywającym kluczową rolę jest wybór momentu sukcesji. Piątym elementem skutecznej sukcesji jest znalezienie alternatywnych zajęć dla seniorów odchodzących z firmy.