Z czym kojarzy się chirurgia plastyczna? Najczęściej z odmładzaniem, naciąganiem zmarszczek, liposukcją lub z powiększaniem piersi. Nie wszyscy jednak wiedzą, że ta dziedzina medycyny jest przeznaczona również dla dzieci. O operacjach plastycznych u dzieci, ich wpływie na zdrowie i psychikę najmłodszych rozmawiamy z dr Karoliną Kondej specjalistą chirurgii plastycznej.
Jakie operacje plastyczne są najczęściej przeprowadzane u najmłodszych?
Wskazaniami do takich zabiegów są głównie wady wrodzone i rozwojowe u dzieci. Deformacje twarzoczaszki są najczęstszymi wadami. Zaliczają się do nich: rozszczepy wargi i podniebienia, wyrostka zębodołowego, nieprawidłowe wykształcenie małżowin usznych, czy nawet odstające uszy. Kolejną grupę pacjentów stanowią dzieci z olbrzymimi, wrodzonymi znamionami barwnikowymi pokrywającymi znaczącą procentowo powierzchnię ich ciała. Innymi częstymi wadami leczonymi chirurgicznie są wady rąk i stóp. U nastolatków natomiast mogą wystąpić zaburzenia rozwojowe gruczołów piersiowych tj. piersi tabularne, dużego stopnia asymetrie, czy brak piersi u dziewcząt, u chłopców odwrotnie, ich nadmierny rozwój. Poza wadami wrodzonymi operacje plastyczne przeprowadzane są po różnych urazach, wypadkach, czy oparzeniach.
Przy jakich wskazaniach rodzice powinni zdecydować się na operację plastyczną u dziecka?
Wskazania do zabiegów plastycznych mają różny priorytet. Wysoki, gdy do czynienia mamy z wadą wrodzoną lub nabytą, która powoduje dysfunkcje ważnych życiowo części ciała, np. rozszczep wargi i podniebienia jest przyczyną zaburzeń w oddychaniu, jedzeniu i mowie. I wówczas przy operacjach rekonstrukcyjnych rodzice wiedzą, że podejmują decyzję o leczeniu dziecka z powodu wskazań życiowych. Podobnie w przypadku operacji plastycznych korekcyjnych, wykonywanych z potrzeby naprawy uszkodzonego narządu czy tkanki w wyniku choroby czy urazu. U dziecka każde zniekształcenie, niedorozwój elementu będzie w trakcie jego wzrostu pociągał za sobą kolejne nieprawidłowości w innym układzie mięśniowym czy kostnym, a co za tym idzie także w funkcji organizmu i wyglądzie zewnętrznym. Dlatego względy zdrowotne dziecka nakazują wykonanie takiej operacji, np. operacje rąk, by umożliwić chwytanie, lub stóp, by umożliwić chodzenie.
Defekty estetyczne powodujące odstępstwa od przyjętych norm estetycznych i kulturowych pozornie nie wiążą się ze stanem zdrowia. Ale wygląd zewnętrzny znacząco wpływa na samopoczucie i samoocenę dziecka. Jego rozwój psychiczny może być przez to zaburzony, co może przełożyć się na stan zdrowia fizycznego.
Nie ulega kwestii decyzja rodziców o operacji w przypadku wad wrodzonych, lub kiedy w wyniku jakiegoś zdarzenia doszło do upośledzenia funkcji narządu, tkanki, a także wyglądu dziecka. Kiedy jednak pozornie mniej znaczący fakt (odstające ucho, znamię, blizna w widocznym miejscu) ma dla dziecka znaczenie, decyzja rodziców o operacji może mu pomóc.
W jakim wieku należy operować dziecko?
O czasie zabiegu znowu decyduje priorytet kwalifikacji do tego typu leczenia. W przypadku wad rozszczepowych twarzy należy wcześniej zaplanować leczenie wielospecjalistyczne i wieloetapowe, dlatego rodzice z dzieckiem, powinni zgłosić się do chirurga już w okresie noworodkowym. Jednakże nie oznacza to, że im wcześniej tym lepiej. Wieloletnie i wieloośrodkowe badania na całym świecie ukazały, że optymalny termin operacji rozszczepu wargi to 3-6 miesiąc życia, a podniebienia to 1-1,5 roku. Zawsze są brane pod uwagę korzyści wynikające z zabiegu, ryzyko samego zabiegu i znieczulenia ogólnego oraz ich wpływ na dobrostan dziecka. Podobnie jest z operacją w zakresie uszu, wykonuje się je nie wcześniej niż w 6 roku życia, ponieważ dopiero wówczas kończy się ich rozwój. Zabiegi w obrębie kośćca zazwyczaj są przeprowadzane po zakończeniu wzrostu kostnego, czyli po 18 roku życia, ponieważ wcześniejsza interwencja chirurgiczna może doprowadzić do zatrzymania wzrostu i wtórnych zniekształceń jatrogennych. W przypadku ginekomastii u chłopców odczekuje się do zakończenia okresu dojrzewania, bo bywa, że przerost piersi ustępuje fizjologicznie.
Gdzie znaleźć pomoc?
Większość zabiegów chirurgii plastycznej u dzieci jest refundowana przez NFZ. Dla mieszkańców województw pomorskiego i ościennych są one przeprowadzane w Klinice Chirurgii Plastycznej Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Jest to też jedyny ośrodek zapewniający małym pacjentom z rozszczepem wargi i/lub podniebienia, wielospecjalistyczne leczenie (chirurgiczne, ortodontyczne, audiologiczne, foniatryczne i pediatryczne).
Dr Kondej Chirurgia Plastyczna
Gdańsk, ul. Obrońców Wybrzeża 7, tel. 570 370 070
