Instytut Kultury Miejskiej istnieje już od dekady. W tym czasie do zakresu działań instytucji – obok  organizacji wydarzeń kulturalnych, wspierania lokalnego sektora kultury i prowadzenia badań – dołączyła także działalność handlowa. 

Od 2020 roku IKM prowadzi autorski sklep, w którym każda osoba zainteresowana kulturą pomorską może znaleźć inspirujące produkty, głownie książki o tematyce miejskiej oraz gadżety – czy to związane z projektami IKM-u, czy bazujące na gdańskich źródłach pochodzących z domeny publicznej. Ostatnio do oferty sklepu dołączyły także wyjątkowe czapki.

– Poszerzając katalog produktów w sklepie IKM, wzięliśmy pod uwagę działania, które obecnie realizujemy. W odniesieniu do projektu „Lokalni Przewodnicy i Przewodniczki” powstał pomysł stworzenia autorskich czapek, charakterystycznych dla dzielnic, w których można spotkać lokalnych przewodników zarówno na spacerach, jak i w przygotowanych przez nich przewodnikach – tłumaczy Marta Bańka, kierowniczka działu komunikacji IKM-u.

Gdańszczanie w roli modeli

Gdańskie czapki powstały w celu promocji projektu „Lokalni Przewodnicy i Przewodniczki”. Tworzą go entuzjaści dzielnic – znawcy lokalnej historii i dziejów miejsc, z którymi związał ich los. 

Gdańscy przewodnicy działają na rzecz popularyzacji miasta. Latem bezpłatnie oprowadzają mieszkańców oraz turystów alternatywnymi miejskimi szlakami. Wiosną i jesienią dokształcają się na dodatkowych wykładach, by ich spacery stawały się jeszcze ciekawsze, z kolei zimą Lokalnych Przewodników i Przewodniczki zastępują elektroniczne przewodniki z najciekawszymi historiami, zdjęciami i ciekawostkami z danej dzielnicy.

Ci sami Lokalni Przewodnicy i Przewodniczki zaangażowali się w promocję czapek spod szyldu IKM-u. Zapozowali do zdjęć gdańskiej fotografce, Darii Szczygieł, pokazując czapki na własnych głowach. 

Dzielnicę Zaspa reprezentowali Katarzyna Michałowska i Jarek Orłowski, a Biskupią Górkę – Magdalena Kamrowska i Szymon Drążek. Dolne Miasto promują Jacek Górski i Anna Nawrocka-Morze, a w Nowym Porcie zapozowali Katarzyna Werner, Wojciech Kowalski z psem Timim i Bartosz Zimniak z suczką Piękną. W „czapkowym” projekcie udział wzięły także Lokalne Przewodniczki z Oruni (Aleksandra Abakanowicz i Lucyna Korytkowska), Oliwy (Magdalena Majchrzakowska i Michał Ślubowski) i w końcu z Wyspy Sobieszewskiej (Magdalena Urbańska i Antoni Polakowski).

Różne oblicza jednego miasta

Każda z czapek dostępnych w Instytucie Kultury Miejskiej jest inna – tak jak różne są charaktery gdańskich dzielnic objętych programem „Lokalnych Przewodników i Przewodniczek”. Specyfikę każdej z tych części miasta w formie graficznej oddały gdańskie artystki zaproszone do współpracy przy projektowaniu wzorów okryć głowy. 

Czerwono-granatowy projekt czapki Nowego Portu opracowała Hanna Kmieć współtworząca gdańską pracownię plakatu Studio Kmicic. Druga z twórczyń studia, Katarzyna Cichosz, stworzyła wzór czapki dla dzielnicy Biskupia Górka. Z kolei czapkę dla jednej z najstarszych dzielnic miasta, Oliwy, zaprojektowała związana z gdańską ASP graficzka Anita Wasik. 

– Bardzo mi się spodobała inicjatywa IKM-u i chętnie zgodziłam się zrobić czapkę dla Oliwy. Ta dzielnica jest mi teraz bliska, jako że jest to mój stały teren na spacery z dzieckiem. Stąd też moje myślenie o tej dzielnicy: zielone wzgórza lasów i park nad błękitnym potokiem…
Do tego perełki architektury, do których nawiązałam w projekcie czapki. Umieściłam też detal w postaci strzałki, analogicznej do tych, które pojawiają się na tabliczkach z numerami oliwskich domów – wyjaśnia Anita Wasik.

Historyczną zabudowę dzielnicy w projekcie czapki uwzględniła także Eugenia Tynna, graficzka na co dzień pracująca w gdańskiej akademii artystycznej i gdyńskim Trafiic Design, odpowiedzialna za wzór czapki Dolnego Gdańska. Z kolei ozdobione motywami marinistycznymi czapki Wyspy Sobieszewskiej zaprojektowała Magda Danaj, twórczyni słynnych na całą Polskę „Porysunków”.

– Program poznawania dzielnic miasta z przewodnikami jest niezwykle ciekawy i warty rozwijania, a pomysł z czapkami, zdaje się, był strzałem w dziesiątkę. Miałam pełną dowolność w projektowaniu (to się ceni!) i zrobiłam to z wielką przyjemnością. Szczególnie, że przypadła mi Wyspa Sobieszewska, czyli dzielnica zupełnie wyjątkowa w Gdańsku, jak i całej Polsce – zdradza Magda Danaj. 

W ramach projektu powstał też minimalistyczny i modernistyczny wzór dla czapki Zaspy. Opracowała go Anna Lubińska, która na lokalnym rynku zasłynęła takimi projektami, jak ilustracje pt. „Znani gdańszczanie” dostępne w gdańskiej Fundacji Palma. Z kolei za projekt czapki Oruni odpowiedzialna była Alicja Pałgan, z zawodu prawniczka i graficzka. 

Od gdańszczan dla gdańszczan

– Ze wszystkich zaprezentowanych czapek najbliższa jest mi ta z grafiką nawiązującą do Wyspy Sobieszewskiej. Ciekawy pomysł, zarówno jako pamiątka, którą można podarować komuś bliskiemu, jak i gadżet dla tych, którzy szczególnie identyfikują się z którąś z dzielnic Gdańska. Wydaje mi się, że po czapkę z dzielnicowego projektu sięgną raczej osoby starsze, które wykazują silniejsze więzi z miejscem, które zamieszkują – komentuje Monika Sikorska, rodowita gdańszczanka. 

– Ja pomysłowi dzielnicowych czapek daję 10/10! W ciekawy sposób nawiązują one do każdej z dzielnic. Istotne jest, że zostały uwzględnione dzielnice ważne dla naszego miasta, a jednocześnie w jakiś sposób zapomniane – dodaje Weronika Pływacz od urodzenia zamieszkująca dzielnicę Gdańsk-Chełm.

Gdańskie czapki we wszystkich siedmiu wzorach od drugiej połowy lutego dostępne są w sprzedaży. Można je zakupić w sklepie Instytutu Kultury Miejskiej w cenie 38 złotych. Ich liczba jest limitowana, dlatego gdańska instytucja zachęca wszystkich zaintersowanych do jak najszybszego składania zamówień. Tych, którzy lubią gadżety, może skusić fakt, iż przy zakupie  czterech czapek do zamówienia dodawana jest torba płócienna z wybranej dzielnicy. 

Jak informuje IKM, do każdego potwierdzenia zamówienia wysyłany jest elektroniczny przewodnik po danej dzielnicy stworzony we współpracy z Lokalnym Przewodnikiem bądź Lokalną Przewodniczką. Co więcej, do zamówień czapek z Zaspy, Nowego Portu, Oliwy i Wyspy Sobieszewskiej instytut dodaje także wersję drukowaną przewodnika, która przyjdzie do nabywcy w przesyłce kurierskiej.

Choć gdańskie czapki to projekt komercyjny, dochód z ich sprzedaży nie był bezpośrednim celem organizacji projektu. Instytut Kultury Miejskiej chciał stworzyć coś, co pozwoli mieszkańcom poczuć dzielnicową tożsamość i zacieśnić więzy wspólnoty.

– Dzielnicowe czapki wyrażają sympatię i dumę ze swojej dzielnicy, a także zachęcają do spacerów i poznawania nieznanych miejsc Gdańska z lokalnymi przewodnikami, niezależenie od pogody -– podsumowuje Barbara Sroka, menadżerka kultury i zastępczyni dyrektorki Instytutu Kultury Miejskiej.